Podjęcie prac legislacyjnych przez Radę Ministrów nad projektem Ustawy o zdrowiu zwierząt pozwolić ma na określenie w krajowym porządku prawnym właściwości organów w zakresie zdrowia zwierząt określonych w przepisach Unii Europejskiej. W szczególności intencją rządu jest odniesienie się do wytycznych wynikających z treści Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/429 z dnia 9 marca 2016 r. w sprawie przenośnych chorób zwierząt oraz zmieniającego i uchylającego niektóre akty w dziedzinie zdrowia zwierząt, Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 999/2001 z dnia 22 maja 2001 r. ustanawiającego zasady dotyczące zapobiegania, kontroli i zwalczania niektórych pasażowalnych gąbczastych encefalopatii oraz Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1069/2009 z dnia 21 października 2009 r. określającego przepisy sanitarne dotyczące produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów pochodnych, nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi, i uchylającego rozporządzenie (WE) nr 1774/2002.
Nowa ustawa będzie miała również określić zasady dotyczące zwalczania chorób w zakresie nieuregulowanym w przepisach wymienionych aktów prawnych UE, jak i monitorowania chorób odzwierzęcych i odzwierzęcych czynników chorobotwórczych. W końcu, ustawa ma normować kwestie związane z produktami ubocznymi pochodzenia zwierzęcego i produktami pochodnymi w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu nr 1069/2009 lub przewidzianym do uregulowania przez państwo członkowskie Unii Europejskiej.
Zdaniem organu odpowiedzialnego za koordynowanie prac nad projektem ustawy, tj. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, rozległość i złożoność unijnych regulacji wymaga uchylenia dotychczasowej Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz. U. z 2023 r. poz. 1075). Nowa ustawa określi sankcje za naruszenie przepisów rozporządzenia (UE) 2016/429, ale również sposobu realizacji zasad szeroko pojętego zwalczania chorób zwierząt – w zakresie nieuregulowanym w prawie unijnym. Podkreślić trzeba, że projektowany akt prawny regulować będzie metodykę wprowadzania przez powiatowych lekarzy weterynarii, wojewodów, granicznych lekarzy weterynarii oraz ministra właściwego do spraw rolnictwa środków niezbędnych przy podejrzeniu lub stwierdzeniu chorób zwierząt kategorii A, B oraz C. Ponadto powiatowi lekarze weterynarii w razie podejrzenia lub stwierdzenia choroby zwierząt, będą w drodze decyzji administracyjnej lub aktu prawa miejscowego dysponować uprawnieniem do wprowadzania określonych środków w postaci nakazów, zakazów lub ograniczeń.
Analogicznie jak w obecnym stanie prawnym, wojewodowie albo minister właściwy do spraw rolnictwa dysponować będą upoważnieniem do realizacji tego rodzaju działań w drodze rozporządzenia, gdy wymagane będzie ustanowienie obszaru przekraczającego odpowiednio obszar danego powiatu lub województwa.
Dodać trzeba, że z chwilą wejścia w życie nowej ustawy Główny Lekarz Weterynarii uzyska kompetencje do występowania z wnioskiem do Komisji Europejskiej o uznanie statusu obszaru wolnego od danej choroby oraz będzie prowadzić i aktualizować wykaz takich obszarów. Nowa ustawa utrzyma w mocy obecne dotąd zasady szczepienia zwierząt przeciwko wściekliźnie. Stypizowaniu ulegną również, nie wynikające z przepisów Unii Europejskiej, zasady odstrzału sanitarnego zwierząt dzikich w ramach zwalczania ich chorób. W końcu dodać trzeba, że w dalszym ciągu organy Inspekcji Weterynaryjnej realizować będą zadania z zakresu szeroko pojętego zwalczania chorób zwierząt.
Wejście w życie Ustawy o zdrowiu zwierząt wiązać się będzie także z koniecznością poddania nowelizacji innych ustaw odnoszących się do omawianej problematyki, takich jak Ustawa z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego, Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej czy też Ustawa z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych. O znaczeniu projektowanej ustawy świadczy fakt, że samych podmiotów zajmujących się utrzymywaniem zwierząt i produktami ubocznymi pochodzenia zwierzęcego jest w Polsce według danych udostępnionych przez Głównego Lekarza Weterynarii ponad 650 000. Planuje się, że ustawa wejdzie w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.
