Projekt Ustawy o zmianie ustawy o biokomponentach i biopaliwach ciekłych oraz niektórych innych ustaw skierowany został przez wnioskodawcę projektu, tj. Ministra Klimatu i Środowiska do uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych. W tych ostatnich udział bierze ponad trzydzieści podmiotów reprezentujących głównie państwowe instytuty badawcze, izby gospodarcze i organizacje reprezentujące szeroko rozumiany sektor paliw oraz przedsiębiorstwa komercyjne handlujące produktami zaliczanymi do paliw. Konieczność procedowania ustawy mającej umożliwić poddanie nowelizacji zarówno samej Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o biokomponentach i biopaliwach ciekłych (Dz. U. z 2024 r. poz. 20), jak i Ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (Dz. U. 2024 r. poz. 266), Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2024 r. poz. 54), Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw (Dz. U. z 2023 r. poz. 846, z późn. zm.) czy też Ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2023 r. poz. 1436, z późn. zm.), wynika z obowiązku transpozycji do przepisów prawa krajowego rozwiązań obecnych w treści Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/2001 z dnia 11 grudnia 2018 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Ratio legis omawianego projektu zawiera również dążenie do rozwoju rynku niskoemisyjnych paliw transportowych oraz zintensyfikowanie rozwoju technologii biokomponentów zaawansowanych.
Projektowana ustawa wpisuje się w działania mające umożliwić zapewnienie neutralności klimatycznej. Jednym ze środków służących realizacji tego celu jest właśnie wprowadzenie zmian do struktury paliw transportowych. Do niedawna założenie to - w ramach systemu prawa Unii Europejskiej było gwarantowane przez Dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylającą dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE. Przypomnijmy, że to właśnie na mocy tej dyrektywy, kraje członkowskie Unii Europejskiej zobligowane były do zagwarantowania co najmniej 10% udziału paliw odnawialnych w paliwach wykorzystanych w transporcie europejskim. W świetle obecnie obowiązującej dyrektywy z dnia 11 grudnia 2018 r. Polska zobowiązana jest do uzyskania w 2030 roku 14% udziału odnawialnych źródeł energii w końcowym zużyciu energii w sektorze transportu, jak również do wprowadzenia zmian w zasadach rozliczenia energii elektrycznej w transporcie oraz ,,rozszerzenia stosowania kryteriów zrównoważonego rozwoju (KZR) i kryteriów ograniczenia emisji gazów cieplarnianych (GHG) na biopłyny i paliwa z biomasy, wykorzystywane w produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodu w instalacjach odnawialnego źródła energii". W przekonaniu projektodawcy wejście w życie omawianej ustawy pozwoli na zastąpienie w większym stopniu paliw kopalnych paliwami alternatywnymi, zwłaszcza zaś biometanem czy też energią elektryczną wytworzoną dzięki OZE.
Tym samym w projekcie proponuje się w szczególności określenie corocznych poziomów Narodowego Celu Wskaźnikowego (NCW) do 2030 r. Wspomniany cel określa minimalny udział paliw odnawialnych i biokomponentów zawartych w paliwach stosowanych we wszystkich rodzajach transportu w ogólnej ilości paliw ciekłych i biopaliw wykorzystanych w okresie dwunastu miesięcy w transporcie. W przyszłym roku planuje się osiągnąć udział na poziomie 9,2%, zaś w 2030 roku – już 14.9%. Widoczne jest więc wyraźnie opóźnienie we wdrażaniu procentowego udziału określonego w Dyrektywie PE i Rady z dnia 23 kwietnia 2009 r. Minister Klimatu i Środowiska zakłada, że w procentowym udziale paliw odnawialnych i biokomponentów, dominować będą biopaliwa tzw. pierwszej generacji, biopaliwa zaawansowane i energia elektryczna. Brak zaś paliw pochodzących z recyklingu oraz paliw wodorowych.
Ponadto, wspomnieć trzeba o projektowanym określeniu minimalnego udziału biopaliw zaawansowanych w osiągnięciu wspomnianego celu oraz limitów dla stosowania biopaliw I generacji w rozliczeniu celu w transporcie. Projektuje się ustanowienie limitu wykorzystywania biopaliw pierwszej generacji w rozliczeniu Narodowego Celu Wskaźnikowego na poziomie 6,1% ich udziału w paliwach ciekłych lub biopaliwach ciekłych wprowadzonych na rynek przez podmioty zobowiązane do realizacji wyżej wymienionego celu.
Do rozwiązań, które mają zostać również wdrożone zaliczyć trzeba także wprowadzenie mechanizmu zaliczenia energii elektrycznej ze źródeł OZE zużytej w transporcie oraz zapewnienie stosowania kryteriów zrównoważonego rozwoju oraz kryteriów ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w odniesieniu do biopłynów, paliw z biomasy, z których jest wytwarzana energia elektryczna, ciepło i chłód w instalacjach odnawialnego źródła energii. W końcu za swoiste novum uznać należy możliwość zaliczenia do Narodowego Celu Wskaźnikowego paliw węglowych pochodzących z recyklingu, tj. ze źródeł nieodnawialnych, takich jak ciekłe i stałe strumienie odpadów, gazy odlotowe z procesów technologicznych oraz gazów spalinowych. Planuje się wprowadzenie długiego vacatio legis, tj. wejście ustawy w życie dopiero z dniem 1 stycznia 2025 roku, bowiem realizacja obligów dotyczących NCW rozliczana jest w okresie rocznym.
