Podpisanie 22 sierpnia przez Prezydenta Rzeczypospolitej Ustawy z dnia 16 sierpnia 2023 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku stanowi formalne zwieńczenie długich prac legislacyjnych nad powyższym aktem prawnym. Zauważyć trzeba, że z punktu widzenia podmiotów funkcjonujących na rynku finansowym, wspomniana ustawa wydaje się być istotną, dokonuje bowiem swoistego uporządkowania regulacji związanych z rynkiem i instytucjami finansowymi, które stypizowane zostały w różnych aktach prawnych.
Podkreślić należy, że zasadniczym celem wprowadzenia do krajowego porządku prawnego nowej ustawy jest wzmocnienie stopnia ochrony zarówno klientów podmiotów rynku finansowego, jak i akcjonariuszy mniejszościowych w spółkach publicznych, eliminacja barier dostępu do rynku finansowego oraz intensyfikacja cyfryzacji w ramach kluczowego organu sprawującego nadzór nad tym rynkiem – tj. Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego. Nadmienić trzeba, że omawiana ustawa w swej treści dokonuje nowelizacji aż czterdziestu jeden ustaw (sic!), w tym tak istotnych jak: Ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, Ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, Ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi, Ustawę z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, Ustawę z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających czy też Ustawę z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym. Cele jakie zostały postawione przez wnioskodawcę – tj. Radę Ministrów, przed nową ustawą wpisują się w Strategię Rozwoju Rynku Finansowego przyjętą przez Radę Ministrów jeszcze w 2019 roku.
Do nowych rozwiązań wprowadzonych do systemu prawnego zaliczyć należy w szczególności utrudnienie możliwości sprzedaży obligacji korporacyjnych klientom detalicznym poza rynkiem regulowanym i wprowadzenie obligu sprzedaży obligacji wspomnianym klientom wyłącznie za pośrednictwem firm inwestycyjnych. Na uwagę zasługuje również podwyższenie skuteczności monitorowania rynku lokat strukturyzowanych, co ma zostać uzyskane w drodze określenia dokładnego zakresu nadzoru i ustanowienia obowiązku sprawozdawczego dla banków oferujących oraz umożliwiających zawarcie umowy na taką lokatę. Z chwilą wejścia ustawy w życie – co będzie miało miejsce po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, Komisja Nadzoru Finansowego będzie mogła nakładać sankcje na członków rady nadzorczej lub członków zarządu banku, bezpośrednio nadzorujących obszar, w którym miało miejsce naruszenie.
Istotną zmianą, jaką wprowadziła w życie omawiana ustawa nowelizująca, jest ograniczenie możliwości powoływania się na autorytet i powagę Komisji Nadzoru Finansowego przez podmioty rynku finansowego podczas działań o charakterze marketingowym. Jak zasadnie wskazywał wnioskodawca, dochodziło do sytuacji, w których podmioty występowały do Komisji Nadzoru Finansowego z zapytaniem, następnie zaś odpowiedź organu nadzorczego zamieszczana była w komunikatach i reklamach danego podmiotu. Wskazany proceder miał uwiarygadniać podmioty na rynku usług finansowych. Wspomnieć należy również, że ponadto strony w ubezpieczeniu na życie zawartym z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym, który ponosi ryzyko lokaty uzyskiwać będą ochronę analogiczną z ochroną, która przysługuje uczestnikom funduszy inwestycyjnych otwartych w zakresie prowadzonej przez te fundusze działalności lokacyjnej, dzięki upoważnieniu ministra finansów do wydania rozporządzenia w sprawie szczególnych zasad związanych z lokowaniem przez zakład ubezpieczeń aktywów z umów ubezpieczenia na życie. Zmiany dotyczą również uproszczenia procedur stosowanych w związku z outsourcingiem i podoutsourcingiem bankowym - co wynika z konieczności dostosowania wspomnianych mechanizmów do Wytycznych Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego (EUNB).
W końcu, wspomnieć trzeba o istotnej zmianie, jaką jest podniesienie poziomu kary maksymalnej z 500 tys. zł do 5 mln zł dla podmiotu, któremu towarzystwo powierzyło zarządzanie w odniesieniu do specjalistycznego funduszu inwestycyjnego lub funduszu inwestycyjnego zamkniętego. Wspomniana kara jest nakładana w przypadku naruszenia ustawy, jak również realizacji obowiązków wynikających z zawartej umowy niezgodnie z przepisami, treścią umową lub ze statutem funduszu inwestycyjnego.
