Zainicjowanie prac przez Radę Ministrów nad projektem Ustawy o podmiotach obsługujących kredyty i nabywcach kredytów, i skierowanie go do uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych, to skutek konieczności implementowania do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/2167 z dnia 24 listopada 2021 r. w sprawie podmiotów obsługujących kredyty i nabywców kredytów oraz w sprawie zmiany dyrektyw 2008/48/WE i 2014/17/UE. Istotą wymienionej dyrektywy jest wygenerowanie dla banków oraz innych instytucji finansowych działających na obszarze państw członkowskich Unii Europejskiej warunków, które z jednej strony - umożliwią deteriorację ryzyka akumulacji nieobsługiwanych kredytów w najbliższych latach, z drugiej zaś, ułatwią wspomnianym podmiotom działania związane z nieobsługiwanymi kredytami ujętymi w ich bilansach.
Rzecz jasna, wspomniany akt prawny jakim jest Dyrektywa 2021/2167 to tylko jeden z elementów szerszego zbioru działań mających ułatwić radzenie sobie z nieobsługiwanymi kredytami. Stosowne inicjatywy podejmowane były również przez Europejski Urząd Nadzoru Bankowego oraz Europejski Bank Centralny. Impulsem dla ich działań były konkluzje z posiedzenia Rady UE, podczas którego zwrócono uwagę na istotny problem dotyczący wysokiego poziomu nieobsługiwanych kredytów w krajach unijnych oraz konieczność dążenia do uniknięcia ich możliwej akumulacji w przyszłych latach. Dyrektywa z 24 listopada 2021 roku adresowana jest do nabywców kredytów i podmiotów obsługujących kredyty. W tym przypadku wskazuje się na kredyty udzielone pierwotnie przez instytucje kredytowe, banki lub ich jednostki zależne.
Wnioskodawca projektu - Minister Finansów, wskazuje expressis verbis, że celem dyrektywy ,,[...] jest wspieranie rozwoju rynków wtórnych nieobsługiwanych kredytów w Unii Europejskiej oraz usunięcie przeszkód dla przeniesienia nieobsługiwanych kredytów do nabywców kredytów, dokonywanego przez instytucje kredytowe, przy jednoczesnej ochronie praw kredytobiorców". W projekcie ustawy proponuje się, że będzie ona określać:
1) warunki podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie obsługi kredytów w zakresie praw kredytodawcy wynikających z nieobsługiwanej umowy o kredyt lub nieobsługiwanej umowy o kredyt;
2) prawa i obowiązki podmiotów obsługujących kredyty oraz nabywców kredytów;
3) skutki uchybienia obowiązkom, o których mowa w pkt 2, przez podmiot obsługujący kredyty lub nabywcę kredytu;
4) nadzór nad podmiotami obsługującymi kredyty oraz nabywcami kredytów.
Do rozwiązań proponowanych w projekcie zaliczyć należy m.in. wprowadzenie zasady nieobciążania kredytobiorców kosztami związanymi z przeniesieniem nieobsługiwanej umowy o kredyt, jak również wprowadzenie obowiązków podmiotów obsługujących kredyty w zakresie prowadzonej przez nie działalności, w szczególności dotyczące obowiązku posiadania kapitału zakładowego w minimalnej wysokości miliona zł i formy działalności. Proponuje się także ustanowienie obligu utrzymywania przez cały okres działalności podmiotu, funduszy własnych na określonym poziomie, tj. nie niższym niż wysokość kapitału zakładowego. Ponadto, w tekście projektu proponuje się, aby czynności w zakresie obsługi kredytów odnosiły się do umów sporządzonych przez zamknięty katalog kredytodawców. Wspomnieć należy również o określeniu okoliczności, których wystąpienie stanowić będzie dla organu nadzorczego, jakim jest Komisja Nadzoru Finansowego, przesłankę do cofnięcia zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie obsługi kredytów. Ustawa określi również wymogi, jakie muszą spełnić członkowie zarządu oraz rady nadzorczej instytucji obsługującej kredyty.
Projektowany akt prawny ustanowić ma także ramy prawne dla podmiotów obsługujących kredyty, w tym stypizować zasady udzielania im zezwoleń na prowadzenie działalności po spełnieniu określonych wymogów. W końcu, istotne znaczenie ma także projektowana możliwość ustanowienia obowiązku udostępniania przez kredytodawcę informacji, które umożliwią przyszłym nabywcom kredytów uzyskanie kluczowych i wiarygodnych informacji dotyczących oceny możliwości odzyskania wartości takiej umowy. Wskazane informacje będą również musiały zostać przekazane do KNF.
Projektowana ustawa ma również charakter nowelizujący, jakkolwiek nie wynika to explicite z jej nazwy. Wnioskodawca zamierza poddać nowelizacji łącznie dwanaście ustaw, w tym m.in. tak istotne dla sektora instytucji finansowych, jak Ustawę z dnia 27 maja 2004 r.
o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, Ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe czy też Ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi. Planuje się, że ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
