Rządowe Centrum Legislacji poinformowało o zakończeniu prac nad projektem Ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku przez Stały Komitet Rady Ministrów. Oznacza to, że ukończony został kolejny etap prac legislacyjnych nad projektem ustawy, co do której projektuje się, że wejdzie w życie jeszcze w bieżącym roku. Podkreślić trzeba, że omawiany projekt aktu normatywnego był dwukrotnie poddawany konsultacjom publicznym i opiniowaniu. Podczas pierwszego etapu prac legislacyjnych – latem 2021 roku, liczne organizacje pozarządowe, w tym organy przedstawicielskie samorządów zawodowych, zgłosiły istotne uwagi i zastrzeżenia do projektu. Spowodowało to konieczność dokonania zmian w pierwotnym tekście projektu ustawy.
Zasadniczym celem Ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z zapewnieniem rozwoju rynku finansowego oraz ochrony inwestorów na tym rynku ma być ,,uporządkowanie i usprawnienie funkcjonowania instytucji rynku finansowego, w szczególności w zakresie eliminacji barier dostępu do rynku finansowego, usprawnienie nadzoru nad rynkiem finansowym, ochrona klientów instytucji finansowych, zwiększenie poziomu cyfryzacji w realizacji przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) obowiązków nadzorczych oraz ujednolicenie rozwiązań prawnych w zakresie ochrony i dostępu do tajemnic prawnie chronionych". Już na wstępie widoczna jest więc chęć szerokiego wzmocnienia i rozbudowania kompetencji nadzorczych i kontrolnych, zwłaszcza w obszarze zadań, które realizuje Komisja Nadzoru Finansowego. O doniosłości projektowanych rozwiązań świadczy również to, że projektuje się znowelizowanie treści blisko trzydziestu ustaw, w tym tak istotnych dla rynku finansowego, jak: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych czy też Ustawa z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.
Za projektowanymi zmianami przemawiać mają z jednej strony – dotychczasowe doświadczenia polskiego rynku finansowego, z drugiej zaś – dążenie do realizacji założeń wynikających z treści Strategii Rozwoju Rynku Kapitałowego. Wspomniana Strategia przyjęta została przez Radę Ministrów 1 października 2019 r. Stanowi ona wynik współpracy z Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju. Ponadto, jak wskazuje wnioskodawca tj. Minister Finansów, dla rozwoju rynku finansowego kluczowe znaczenie ma odbudowa zaufania inwestorów indywidualnych do rynku finansowego. Uproszczeniu ulec mają obowiązki w zakresie raportowania czy też uproszczenie procedur licencyjnych. W projekcie proponuje się między innymi wyposażenie Komisji Nadzoru Finansowego w możliwość nakładania wyższych kar pieniężnych na podmioty nadzorowane - wzrost maksymalnego wymiaru kary z dotychczasowych 500 000 zł do 5 milionów złotych (sic!). Podniesieniu ulegnie również maksymalny wymiar kary nakładanej w przypadku dopuszczenia się naruszeń na członka zarządu zakładu ubezpieczeń lub zakładu reasekuracji z wysokości odpowiadającej ich trzykrotnemu przeciętnemu miesięcznemu wynagrodzeniu z ostatnich 12 miesięcy albo 100 tys. zł do 3 mln zł. Nie bez znaczenie będzie również możliwość nałożenia kary pieniężnej na zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji w wysokości do 20 mln zł. Komisja Nadzoru Finansowego zyska również uprawnienie do nakładania sankcji na członków zarządu banku odpowiedzialnych za naruszenie obowiązujących przepisów – w tym, również po ustaniu pełnienia funkcji lub zajmowania stanowiska przez osobę odpowiedzialną za naruszenie prawa.
Poza wzmocnieniem kompetencji w obszarze nakładania kar pieniężnych, KNF stanie się beneficjentem silniejszych uprawnień nadzorczych, m.in. w obszarze sprawowania nadzoru nad obrotem obligacjami poprzez rozszerzenie danych przekazywanych do Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych oraz zapewnienia efektywności monitorowania rynku lokat strukturyzowanych. To ostatnie zadanie realizowane będzie dzięki ustanowieniu obligu sprawozdawczego dla banków, które rekomendują, oferują lub umożliwiają zawarcie umowy na lokatę strukturyzowaną.
Projekt ustawy nowelizującej zawiera również regulacje mające umożliwić Komisji Nadzoru Finansowego osiągnięcie wzrostu poziomu cyfryzacji w realizacji przez organ obowiązków nadzorczych. Ustanowiona zostanie możliwość korzystania z doręczeń elektronicznych w odniesieniu do czynności kontrolnych i innych czynności nadzorczych organu niemających wszakże formy decyzji administracyjnej. Ponadto przewiduje się przeprowadzanie czynności kontrolnych poza miejscem prowadzenia działalności przez podmioty poddane kontroli. Rozszerzeniu ulegnie również grupa organów administracji publicznych, które współdziałają z Przewodniczącym KNF w zakresie wymiany informacji.
Dla komplementarności rozważań dodać trzeba, że omawiany projekt wprowadzi również zmiany w sektorze bankowym – państwowe banki zyskają możliwość prowadzenia działalności maklerskiej czy też wprowadzenie jednolitej licencji bankowej, nie wymagającej od banków uzyskania dodatkowego zezwolenia na prowadzenie działalności maklerskiej. Zmiany dotyczyć będą również sektora ubezpieczeniowego, kapitałowego czy też sektora usług płatniczych. Podsumowując, omawiany projekt ustawy wpisuje się w realizowany konsekwentnie od lat proces stopniowego zwiększania uprawnień nadzorczych i kontrolnych Komisji Nadzoru Finansowego nad rynkiem finansowym.
