Dokonując cyklicznego przeglądu aktualnych prac legislacyjnych związanych z szeroko rozumianą problematyką funkcjonowania zarówno krajowego, jak i unijnego rynku finansowego, wspomnieć należy o kolejnej inicjatywie ustawodawczej, która miała miejsce w ostatnim czasie. Tym razem ze swoich konstytucyjnych uprawnień postanowiła skorzystać izba wyższa polskiego parlamentu, podejmując prace nad projektem Ustawy o zmianie ustawy o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym.
O wspomnianym projekcie warto wspomnieć z dwóch powodów. Po pierwsze, 9 kwietnia br. upływa termin wykonania sprawozdań przez senacką Komisję Ustawodawczą oraz senacką Komisję Budżetu i Finansów Publicznych. To ich stanowiska oraz późniejsza uchwała senatu umożliwią skierowanie projektu ustawy do laski marszałkowskiej w izbie poselskiej. Po drugie zaś, projekt ustawy nowelizującej zdążył już spotkać się z krytyką ze strony Ministra Finansów.
W uzasadnieniu do projektu podkreśla się, że prace nad nim wynikają z wniosków, jakie zostały uzyskane w toku prac Senackiego Zespołu do spraw Spółki GetBack S.A. oraz z mocy uchwały Senatu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 czerwca 2022 r. w sprawie ustaleń poczynionych przez Senacki Zespół do spraw Spółki GetBack S.A. Prace senackiego zespołu umożliwiły zidentyfikowanie niedoskonałości w obszarze bezpieczeństwa finansowego dotychczas obecnych w polskim systemie prawnym. Expressis verbis wskazuje się, że: ,,Organy sieci bezpieczeństwa finansowego są obowiązane w szczególności do przeciwdziałania powstawaniu stanu zagrożenia upadłością podmiotu finansowego oraz usuwania ewentualnych skutków znacznego pogorszenia sytuacji finansowej takiego podmiotu. Fundamentalną rolę w odpowiednim zorganizowaniu działalności podmiotów na rynku finansowym odgrywa minister właściwy do spraw instytucji finansowych". Zwiększenie świadomości ustawodawcy, tj. Sejmu, bezpośrednio wpłynąć ma na wyższą jakość ustawodawstwa oraz zwiększenie stopnia ochrony uczestników rynku finansowego oraz klientów instytucji finansowych.
Podstawowym celem wnioskodawców projektu jest wprowadzenie do treści Ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nadzorze makroostrożnościowym nad systemem finansowym i zarządzaniu kryzysowym w systemie finansowym (Dz. U. z 2022 r. poz. 2536) dwóch zmian. Pierwszą z nich ma być zmiana treści art. 9 ust. 2 ustawy. W dotychczasowym brzmieniu wskazuje się, że Przewodniczący Komitetu przedstawia Sejmowi roczną informację o działalności Komitetu Stabilności Finansowej w zakresie realizacji zadań określonych w art. 5, w terminie do dnia 31 lipca roku następującego po roku, którego dotyczy informacja. Wspomniany katalog zadań związanych z nadzorem makroostrożnościowym stypizowany został w treści art. 5 ustawy. Do zadań Komitetu Stabilności Finansowej zalicza się:
- stosowanie instrumentów makroostrożnościowych, w tym przedstawianie stanowisk, oraz wydawanie rekomendacji;
- identyfikowanie instytucji finansowych istotnych dla systemu finansowego;
- współpraca z Europejską Radą do spraw Ryzyka Systemowego, w tym informowanie o podjętych działaniach makroostrożnościowych, współpraca z innymi organami Unii Europejskiej, organami nadzoru makroostrożnościowego z państw członkowskich lub państw trzecich, a także instytucjami międzynarodowymi;
- zapewnienie właściwego obiegu informacji pomiędzy członkami Komitetu służących realizacji jego zadań.
Zdaniem senatorów-wnioskodawców informacje przedstawiane Sejmowi przez przewodniczącego Komitetu Stabilności Finansowej powinny obejmować wszystkie zadania Komitetu Stabilności Finansowej, a więc także te dotyczące problematyki zarządzania kryzysowego. Wnioskodawca podkreśla, że centralny organ legislatywy, jakim jest Sejm, powinien dysponować wiedzą w omawianym zakresie. Nadmienić warto, że członkami Komitetu są z mocy ustawy Minister Finansów, Prezes Narodowego Banku Polskiego, Przewodniczący Komisji Nadzoru Finansowego oraz Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego.
Drugą zmianą ma być wprowadzenie do tekstu nowelizowanego aktu prawnego nowego działu, tj. ,,Informacja o funkcjonowaniu rynku finansowego”. Projektuje się, że Minister Finansów przedstawiać będzie Sejmowi roczną informację o funkcjonowaniu rynku finansowego, w terminie do dnia 31 lipca roku następującego po roku, którego dotyczy informacja. Katalog informacji obejmować będzie dane dotyczące:
- podstawowych problemów związanych z funkcjonowaniem rynku finansowego;
- działań Ministra Finansów w celu ochrony interesów uczestników rynku finansowego i klientów instytucji finansowych;
- przypadków wystąpienia przez Ministra Finansów do Komisji Nadzoru Finansowego o podjęcie czynności lub środków w ramach nadzoru sprawowanego przez tę Komisję;
- podjętych przez Ministra Finansów – w ramach nadzoru nad Bankowym Funduszem Gwarancyjnym – czynności nadzoru, w tym o przedmiocie decyzji Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, które wymagały zgody Ministra Finansów.
Autorzy projektu przyjmują, że ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia, zaś Minister Finansów miałby po raz pierwszy przedstawić izbie niższej informacje dotyczące całościowej działalności Komitetu za rok 2022 do dnia 31 lipca 2023 r.
Na uwagę zasługuje odzew, jaki wnioskodawca uzyskał dotychczas od podmiotów zewnętrznych biorących udział w uzgodnieniach projektu ustawy. Ze strony Związku Banków Polskich inicjatywa izby senackiej generalnie spotkała się z aprobatą. ZBP wskazał, że ,,Coroczne przeprowadzanie dyskusji na temat aktualnej sytuacji sektora finansowego może stać się nową platformą dyskusji o stanie i wyzwaniach stojących przed polskim sektorem finansowym”. Całkowicie odmienne stanowisko wyraził Minister Finansów. Zdaniem tego organu proponowane rozwiązania legislacyjne zasługują na negatywną ocenę, bowiem nałożyłyby na Ministra Finansów ,,nowe obowiązki, wykraczające poza rolę tego organu w sieci bezpieczeństwa finansowego, powielając jedynie kompetencje innych organów”. Organ zwraca także uwagę na fakt, że zarówno NBP, jak i KNF dysponują już w chwili obecnej odpowiednimi środkami do realizacji zadań związanych z nadzorem makroostrożnościowym, zaś rola Ministra Finansów w tej sferze ma charakter jedynie subsydiarny do wskazanych organów administracji publicznej.
