Dążenie do bardziej optymalnego i efektywnego wykorzystywania systemu prawa Unii Europejskiej w sferze zatwierdzania i realizacji programów operacyjnych organizacji producentów owoców i warzyw w obecnej perspektywie finansowej, to jedno z zamierzeń Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, które spowodowało podjęcie prac legislacyjnych nad projektem Ustawy o zmianie ustawy o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu. W ramach odbywających się konsultacji publicznych projekt skierowany przesłany został do licznych organów przedstawicielskich samorządu zawodowego i gospodarczego, w tym związków zawodowych rolników, stowarzyszeń producentów rolnych, związków grup producentów rolnych, izb rolniczych.
Podstawowym unijnym aktem prawnym umożliwiającym współfinansowanie ze środków budżetu Unii funduszy operacyjnych organizacji producentów i ich zrzeszeń
w sektorze owoców i warzyw, przeznaczonych na realizację działań i inwestycji ujętych
w zatwierdzonym programie operacyjnym jest rozporządzenie Parlamentu Europejskiego
i Rady (UE) nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013, str. 671, z późn. zm. Wdrażanie programów operacyjnych na wskazanej podstawie prawnej będzie możliwie aż do końca 2025 roku. Wykonywanie unijnego rozporządzenia nr 1308/2013 odbywa się na poziomie krajowym w Polsce za pośrednictwem Ustawy z dnia 19 grudnia 2003 r. o organizacji rynków owoców i warzyw oraz rynku chmielu (Dz. U. z 2021 r. poz. 618).
Według wnioskodawcy obecny stan prawny uniemożliwia w szczególności ustalanie wysokości wsparcia za produkty podlegające operacji wycofywania z rynku, odraczanie realizacji programu operacyjnego zatwierdzonego po terminie określonym w przepisach unijnych, coroczne obliczanie poziomu zorganizowania rynku, na podstawie którego możliwe jest zwiększenie wkładu finansowego Unii do funduszu operacyjnego i wskazania sposobu obliczania tego odsetka czy też ustalanie rocznego pułapu pomocy finansowej na dofinansowanie funduszu operacyjnego, w sposób o jaki wnioskują organizacje producentów w danym sektorze.
Akcentuje się również, że obecne przepisy w nie dość klarowny sposób określają problematykę uwzględnienia w decyzjach przyznających pomoc finansową kwot zwiększenia pomocy w przypadkach określonych w przepisach Unii lub kwot obniżki pomocy określonych w ustawie. Zwraca się uwagę na konieczność umożliwienia przedkładania kopii protokołu kontroli produktów objętych operacją wycofywania z rynku jako dowodu na spełnianie wymagań jakości handlowej tych produktów. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi podkreśla także, że: ,, Nie przewidziano również w przepisach UE sankcji za wykorzystywanie funduszu operacyjnego, który ma służyć wyłącznie do finansowania programu operacyjnego, niezgodnie z jego przeznaczeniem. Powoduje to możliwość wykorzystywania przez beneficjentów pomocy inwestycji zakupionych ze współfinansowaniem ze środków publicznych, jak również środków funduszy operacyjnych niezgodnie z ich przeznaczeniem".
Projekt ustawy nowelizującej ustanowić ma kilka nowych rozwiązań, w szczególności zaś pozwolić na przyjęciu sposobu określania wysokości wsparcia za produkty podlegające operacji wycofywania z rynku, uwzględniającego warunek, że wysokość kwoty wsparcia za takie produkty będzie niższa od ich aktualnych cen rynkowych, co będzie zapobiegać nieuzasadnionemu korzystaniu z tego działania kryzysowego, tj. wycofywania produktów
z rynku zamiast wprowadzania ich do obrotu. Wspomniana wysokość określana będzie przez dyrektora oddziału regionalnego ARiMR. Określona ma zostać również metoda wskazywania rocznego pułapu pomocy na dofinansowanie funduszu operacyjnego organizacji producentów, co umożliwić ma uwzględnienie rzeczywistej wartości produkcji sprzedanej producentów, którzy byli członkami danej organizacji lub zrzeszenia w okresie referencyjnym. Z kolei Prezes ARiMR zostanie upoważniony do corocznego weryfikowania (na podstawie danych GUS i rocznych sprawozdań organizacji producentów) czy spełniony jest warunek udzielenia organizacjom producentów owoców i warzyw lub ich zrzeszeniom zwiększonej pomocy, wynikający z przepisów rozporządzenia nr 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. Ustanowiony zostanie także oblig przedkładania kopii protokołu kontroli produktów objętych operacją wycofania z rynku, przeprowadzonej przez Wojewódzkiego Inspektora IJHARS.
Zgodnie z przedłożonym projektem nowa ustawa ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
