Konieczność dostosowania środków mających umożliwić realizację celów postawionych przez europejskiego ustawodawcę w treści Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1938 z dnia 25 października 2017 r. dotyczącego środków zapewniających bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego i uchylającego rozporządzenie (UE) nr 944/2010 spowodowała, że Minister Klimatu i Środowiska zainicjował prace legislacyjne nad projektem Ustawy o zmianie ustawy o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczeństwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym oraz niektórych innych ustaw.
Podjęcie tej jakże ważnej inicjatywy ustawodawczej stanowi z jednej strony pochodną bieżącej sytuacji w obszarze bezpieczeństwa międzynarodowego vide wojna na Ukrainie, z drugiej zaś konsekwencję wcześniejszych działań podejmowanych przez Radę Ministrów na rzecz stopniowego uniezależniania się od jednego dostawcy surowców energetycznych. Zdaniem wnioskodawcy: ,,[...] silne uzależnienie od jednego dostawcy w połączeniu z podejmowaniem agresywnych działań o charakterze eksploatacyjnym poprzez m.in. sztuczne sterowanie podażą, nie odnajdujące odzwierciedlenia po stronie popytowej, prowadzi do sytuacji, w której nośniki energii przestają stanowić przedmiot obrotu gospodarczego w którym ceny są kształtowane z wykorzystaniem właściwie funkcjonujących mechanizmów rynkowych, ale służą przede wszystkim jako instrument do osiągania założonych celów politycznych, które są przedkładane ponad zysk ekonomiczny przedsiębiorstw występujących w charakterze dostawcy".
Celem nowego projektu ustawy jest wypracowanie kompleksowych ram prawnych umożliwiających skuteczną dywersyfikację źródeł dostaw. Z jednej strony obecnie realizowane są nieustająco inwestycje o charakterze infrastrukturalnym, które doprowadzić mają do sytuacji, w której możliwa będzie całkowita rezygnacja z dotychczasowych źródeł gazu ziemnego. Z drugiej zaś – dla bezpieczeństwa energetycznego Polski immanentnie istotna jest rozbudowa systemu reagowania na sytuacje kryzysowe związane z potencjalnym oddziaływaniem na polski rynek oraz krajowy system gazowy. W celu przygotowania tego systemu na ewentualne przerwy w dostawach gazu, zdaniem Rady Ministrów konieczne jest zarówno zmniejszenie obligów administracyjnoprawnych nakładanych na podmioty obowiązane dotychczas do tworzenia oraz utrzymywania zapasów strategicznych gazu, jak i uczynienie Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych podmiotem odpowiedzialnym za wspomniane zapasy. Za niezbędne uznaje się ,, […] stworzenie odpowiedniego otoczenia regulacyjnego do inwestowania w infrastrukturę umożliwiającą dalsze umacnianie bezpieczeństwa energetycznego kraju”.
W tym celu wnioskodawca proponuje, aby to Rządowa Agencja Rezerw Strategicznych była podmiotem odpowiedzialnym za tworzenie i utrzymywanie strategicznych zapasów gazu ziemnego, dlatego też to Agencja będzie realizowała zakupy strategicznych zapasów gazu ziemnego w imieniu Skarbu Państwa za pośrednictwem giełdy towarowej lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący rynek regulowany lub na zorganizowanej platformie obrotu prowadzonej przez spółkę prowadzącą na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej giełdę towarową zakupu lub sprzedaży gazu ziemnego. Ponadto to Agencja podejmować będzie decyzje dotyczące lokalizacji zapasów strategicznych gazu ziemnego.
W projekcie proponuje się określenie wolumenu zapasów strategicznych gazu ziemnego na tzw. rok gazowy i wielkość ta wynosić ma 35% łącznej wielkości zapotrzebowania odbiorców krajowych na gaz ziemny w okresie kolejnych trzydziestu dni nadzwyczajnie wysokiego zapotrzebowania na gaz, występującego z prawdopodobieństwem statystycznym raz na dwadzieścia lat.
Celem zwiększenia bezpieczeństwa energetycznego kraju, projektuje się, że przedsiębiorstwa wskazane w nowych przepisach będą comiesięcznie uiszczały tzw. opłatę gazową na rzecz Funduszu Zapasów Interwencyjnych i Zapasów Strategicznych Gazu Ziemnego. Środki zgromadzone na kontach Funduszu umożliwić mają finansowanie zakupów gazu ziemnego na potrzeby tworzenia oraz utrzymywania zapasów strategicznych gazu. Ponadto organ, jakim jest Prezes Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych wyposażony ma zostać w kompetencje planistyczne, polegające na wykonywaniu analiz w zakresie możliwości budowy lub rozbudowy istniejących instalacji magazynowych. Sporządzane przez Prezesa Agencji plany inwestycyjne będą następnie podlegać zatwierdzaniu przez ministra właściwego ds. energii.
Nowa ustawa ma zarówno uporządkować obowiązki operatora systemu przesyłowego, jak i ustanowić procedury mające przygotować rynek na występowanie sytuacji zakłóceń bądź też przerw w dostawach gazu ziemnego. Wnioskodawca zamierza zobligować przedsiębiorstwa energetyczne do opracowania i przeglądu procedur postępowania na wypadek wystąpienia powyższych zagrożeń. Wspomnieć należy także o planowanym wyposażeniu Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych w możliwość tworzenia spółek celowych, jak również obejmowania udziałów i akcji w takich spółkach, w celu realizacji zadań wynikających z projektu ustawy. Planuje się, że nowa ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2023 r.
