Tegoroczne opublikowanie przez Komisję Europejską wytycznych dla państw członkowskich w zakresie prowadzenia polityki fiskalnej w 2023 roku zbiegło się z rosyjską agresją na Ukrainę. W komunikacie Komisji Europejskiej określono zasady, którymi ten główny organ wykonawczy Unii Europejskiej będzie kierował się dokonując oceny programów stabilności i konwergencji poszczególnych państw członkowskich. Odniesiono się równocześnie do aktualnych wyzwań w obszarze bezpieczeństwa i współpracy międzynarodowej.
W unijnym komunikacie zawarto pięć kluczowych zasad odnoszących się do efektywnej koordynacji polityk fiskalnych państw. Podkreślono, że:
- należy wspierać inwestycje i zrównoważony wzrost gospodarczy;
- należy zapewnić koordynację i spójną kombinację polityk;
- należy zapewnić zdolność do obsługi długu poprzez stopniowe i wysokiej jakości korekty fiskalne oraz wzrost gospodarczy;
- należy promować strategie fiskalne spójne ze średniookresowym podejściem do korekty fiskalnej, przy uwzględnieniu Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności;
- zaś strategie fiskalne powinny być zróżnicowane i uwzględniać wymiar strefy euro.
Przedstawiciele Komisji Europejskiej uwypuklają fakt zaatakowania Ukrainy przez Federację Rosyjską, jednocześnie podkreślając, że agresja spotkała się z nałożeniem na Rosję niespotykanego dotychczas swoim zasięgiem pakietu sankcji gospodarczych. Z drugiej strony, zaznacza się, że wybuch nowego konfliktu zbrojnego będzie generować obniżenie wzrostu gospodarczego, jak i konieczność ściślejszego powiązania polityki gospodarczej z fiskalną. Przypomnieć należy, że na obecny kryzys polityczny, militarny i gospodarczy w Europie nakładają się wciąż następstwa gospodarcze pandemii koronawirusa COVID-19. W ocenie Komisji konieczna jest realizacja dalszych inwestycji i prowadzenia reform, co z kolei jest niezbędne dla skutecznego obniżenia wskaźników zadłużenia sektora instytucji rządowych i samorządowych. Zaakcentować należy, że już wcześniej, tj. z dniem 19 lutego 2021 roku wszedł w życie unijny ,,Instrument na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności”. Zgodnie z jego założeniami powstała możliwość skorzystania z kwoty 723,8 mld euro w formie pożyczek i dotacji, celem wsparcia reform i inwestycji krajów UE. Wspomniany instrument finansowy wpisuje się w całościowy unijny fundusz odbudowy Next Generation EU.
Komisja Europejska zaleca dywersyfikację krajowych strategii fiskalnych rządom poszczególnych państw, proponując krajom o wysokim długu publicznym stopniową redukcję długu dokonywaną za pośrednictwem korekty fiskalnej w kolejnym roku, bez wkładów z Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności jak i innych dotacji UE. Z kolei krajom o niskim i średnim zadłużeniu, doradza się intensyfikację niezbędnych inwestycji na rzecz transformacji ekologicznej i cyfrowej, dążąc tym samym do osiągnięcia neutralnego kursu polityki fiskalnej.
Jednocześnie nadmienić warto, że w dniu wczorajszym Komisja Europejska, Europejski Bank Inwestycyjny oraz Europejski Fundusz Inwestycyjny podpisały porozumienie w ramach którego udzielono gwarancji budżetowych UE na kwotę 19,65 mld Euro. Udzielenie gwarancji stanowi element realizacji Programu InvestEU, którego celem jest odbudowa gospodarcza po kryzysie wywołanym COVID-19 oraz tworzenie gospodarki unijnej odpornej na kryzysy. Zwłaszcza ten ostatni aspekt ma dzisiaj szczególne znaczenie w kontekście pośredniego oddziaływania sankcji gospodarczych nałożonych na Federację Rosyjską wobec unijnych przedsiębiorstw wycofujących się z rosyjskiego rynku. Według danych Komisji, w ramach Programu InvestEU zapewnia się gwarancje budżetowe w wysokości 26,2 mld EUR, które stanowić mają asumpt do wzmocnienia procesów inwestycyjnych, z udziałem sektora publicznego i prywatnego.
Prognozuje się, że w perspektywie najbliższych czterech lat, dzięki realizacji Programu InvestEU uruchomione mają zostać inwestycje o wartości minimum 372 mld Euro. W strukturze programu InvestEU wyróżnia się takie filary, jak: Fundusz InvestEU, Portal InvestEU, Centrum Doradztwa InvestEU oraz Działania Łączone. Z funduszu InvestEU finansowane mogą być projekty zaliczane do takich obszarów wsparcia, jak zrównoważona infrastruktura (transport, energetyka), badania naukowe i cyfryzacja, małe i średnie przedsiębiorstwa oraz inwestycje społeczne i umiejętności. Pomimo, że skala udostępnionych instrumentów finansowych jest imponująca, wydaje się, że w najbliższym czasie możemy się spodziewać uruchomienia kolejnych programów pomocowych, tym razem związanych ze wsparciem gospodarek tych krajów unijnych, które ucierpią w związku z wybuchem wojny na Ukrainie.
