Zdaniem Ministra Infrastruktury zauważalne w ostatnich latach zmiany klimatu, w szczególności coraz częstsze występowanie w Polsce suszy, powodują konieczność wypracowania rozwiązań prawnych, które pozwolą przeciwdziałać skutkom tych procesów. Podkreśla się, że problem długotrwałego utrzymywania się suszy dotyczy zwłaszcza obszarów środkowej Polski i utrzymuje się od kilku lat. Szacunkowe dane odnoszące się do Polski są alarmujące, bowiem nasz kraj lokuje się na przedostatnim miejscu w Europie w zestawieniu państw dysponujących zasobami wodnymi. Stąd też w celu zainicjowania działań mających pozwolić zatrzymywać wodę oraz ułatwić dostępność zasobów wodnych w kraju, Minister Infrastruktury we współpracy z Ministrem Klimatu i Środowiska, Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministrem Rozwoju i Technologii, podjęli prace nad projektem Ustawy o inwestycjach w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy.
Jak wskazuje wnioskodawca projektu, o znaczeniu planowanych rozwiązań świadczy fakt, że termin ,,susza” został określony w Ustawie z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej (Dz. U. z 2017 r. poz. 1897) jako katastrofa naturalna, która wraz ze swoją intensywnością może stać się klęską żywiołową. O szczególnym znaczeniu procedowanej ustawy świadczy fakt, że występowania suszy w szczególności uderza w sektor rolny. W uzasadnieniu do projektu wskazano, że: ,,Straty w rolnictwie wywołane tym zjawiskiem są bardzo dotkliwe. Już teraz w Polsce trwale zagrożonych suszą jest 35% gruntów ornych, a blisko 70% powierzchni użytków zielonych znajduje się na obszarach z deficytem wody. Tylko w 2018 roku Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi udzieliło pomocy finansowej producentom rolnym w wysokości ponad 3,3 mld zł". Konsekwentne zmniejszanie się zasobów wód powierzchniowych rzutuje nie tylko na producentów rolnych, ale również na efektywność polskiego przemysłu. Dla przyśpieszenia procesów inwestycyjnych związanych z prowadzeniem przedsięwzięć mających umożliwić zwiększenie retencji wodnej, kluczowe znaczenia ma wdrożenie ułatwień proceduralnych, które pozwolą ograniczyć dotychczasowe ograniczenia administracyjno-prawne.
W art. 1 ust. 1 projektu wskazano, że ustawa określa zasady przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy. Proponuje się również wprowadzenie w treści art. 3 ust 1 projektu terminu ,,inwestor”, który oznaczać ma podmioty realizujące inwestycję w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy. Do tej grupy zalicza się m.in. Państwowe Gospodarstwo Wodne Wody Polskie, województwa, powiaty, gminy, parki narodowe, Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe, partnerów prywatnych (w rozumieniu ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym) czy też spółki celowe. Z kolei samą inwestycję w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy określa się jako przedsięwzięcie obejmujące budowę, przebudowę lub zmianę sposobu użytkowania urządzenia wodnego, o których mowa w ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane (Dz. U. z 2021 r. poz. 2351 oraz z 2022 r. poz. 88), mające na celu zachowanie, tworzenie i odtworzenie systemów retencji wód lub zapobieganie obniżaniu poziomu wód powierzchniowych i podziemnych.
Do głównych założeń mających usprawnić realizację procesu inwestycyjnego zaliczyć należy skrócenie procedury uzyskiwania decyzji administracyjnych, które poprzedzają decyzję o wydaniu pozwolenia na realizację inwestycji w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy, jak również wprowadzenie do systemu prawnego decyzji administracyjnej, która będzie wydawana przez wojewodę a dotyczyć będzie pozwolenia na realizację inwestycji w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy. Od tej chwili decyzja wojewody będzie kompleksowo określać realizację inwestycji i jej immanentne części.
Planuje się także skrócenie czasu postępowania administracyjnego, przysługującego organom administracji publicznej w związku z procedowaniem inwestycji w zakresie przeciwdziałania skutkom suszy. W projekcie mowa jest również o umożliwieniu inwestorom skutecznego ,,uzyskanie prawa do nieruchomości niezbędnych do realizacji inwestycji, przy jednoczesnym zapewnieniu adekwatnego odszkodowania z tytułu wywłaszczenia bądź odszkodowania za ograniczenie praw do nieruchomości z jednoczesnym poszanowaniem praw podmiotów, którym przysługują prawa rzeczowe, do tych nieruchomości."
Nowa ustawa ma również ułatwić korzystanie z wód przez właścicieli nieruchomości, w szczególności zaś – przez rolników dla prowadzenia produkcji rolnej w przypadku wystąpienia niedoborów wody. Właściciel terenu, na którym znajduje się staw albo rów zasilany wodami opadowymi lub roztopowymi, uzyska możliwość korzystania z tej wody do celów prowadzenia m.in. działalności rolniczej w ramach zwykłego korzystania z wód, bez limitowania ilości tej wody przeznaczonej do wykorzystania. Ograniczeniem będzie jedynie interes osób trzecich. Ustawodawca planuje za pomocą nowej ustawy zintensyfikować budowę urządzeń wodnych na terenach leśnych oraz realizację inwestycji przeciwdziałających zjawisku suszy na obszarach rezerwatów przyrody.
