W Sejmie odbędzie się pierwsze czytanie rządowego projektu ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw.
W dniu 23 października br. na 70 posiedzeniu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z udziałem Ministra Finansów odbędzie się pierwsze czytanie rządowego projektu Ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw. Projekt wpłynął do Sejmu RP w dniu 25 września br.
Na wstępie zaznaczyć należy, że celem projektowanej nowelizacji jest dostosowanie przepisów polskiego prawa do regulacji prawnych wynikających
z systemu prawa Unii Europejskiej. Zauważyć należy, że w zakresie prawa Unii Europejskiej celem nowelizacji jest zwłaszcza implementacja Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2399 z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniającej dyrektywę Parlamentu i Rady 2014/59/UE w odniesieniu do stopnia uprzywilejowania niezabezpieczonych instrumentów dłużnych w hierarchii roszczeń w postępowaniu upadłościowym.
Do celów, jakie stawiane są przed ustawą przez wnioskodawcę, zaliczyć należy również usprawnienie funkcjonowania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, zwłaszcza w aspekcie procesów restrukturyzacyjnych i upadłościowych oraz polityki inwestycyjnej. Zasadniczym celem nowelizacji jest zwiększenie stabilności sektora finansowego w Rzeczypospolitej Polskiej.
W druku sejmowym zawierającym ocenę skutków regulacji zawartych
w rządowym projekcie ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji oraz niektórych innych ustaw wskazano, że zakres przedmiotowy ustawy dotyczyć ma:
- wprowadzenia nowej definicji zobowiązań zabezpieczonych w ramach kategorii zobowiązań banków,
- korekty przepisów (wynikających z przepisów unijnych) w sprawie nadania organom przymusowej restrukturyzacji (w tym BFG) możliwości żądania, aby instrumenty zaliczane do tzw. minimalnego wymogu dotyczącego funduszy własnych i zobowiązań kwalifikowanych (w skrócie MREL) spełniały dodatkowe warunki (głównie w zakresie podporządkowania),
- korekty przepisów dotyczących procesu restrukturyzacji spółdzielczych kas oszczędnościowo-kredytowych przeprowadzanego przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny, w tym krzyżowego wykorzystania funduszy gwarancyjnych banków i kas,
- korekty przepisów (wynikających z przepisów unijnych) dotyczącej obowiązku wprowadzenia odpowiednich klauzul umownych do wszystkich zobowiązań, niezależnie od prawa właściwego dla umów, na podstawie których powstają,
- systemowego wyłączenia banków hipotecznych z obowiązującego systemu gwarantowania depozytów, w związku z nieprowadzeniem działalności depozytowej, co w przypadku upadłości nie wpłynie na konieczność wypłaty środków gwarantowanych,
- utworzenia instytucji pomostowej w celu usprawnienia restrukturyzacji banku zrzeszającego oraz zredukowanie ograniczeń związanych z zastosowaniem instrumentów przymusowej restrukturyzacji,
- rozszerzenia zakresu polityki inwestycyjnej BFG, w zakresie możliwości lokowania wolnych środków w depozycie u Ministra Finansów,
- wprowadzenia ochrony gwarancyjnej dla środków zgromadzonych na rachunkach bankowych dla rad rodziców działających w szkołach,
- określenia zasady współpracy w zakresie terminowości pomiędzy instytucjami zapewniającymi stabilność systemu finansowego.
Zaznaczyć należy, że omawiany projekt wprowadza nowelizację w zakresie ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1937 i 2491 oraz z 2018 r. poz. 685, 723 i 1637) i wprowadza definicję banku zrzeszającego, tj.: ,,bank zrzeszający – bank, o którym mowa w art. 2 pkt 2 ustawy z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających (Dz. U. z 2018 r. poz. 613), zwanej dalej „ustawą o funkcjonowaniu banków spółdzielczych”. Ponadto wyłączeniu podlega stosowanie niektórych przepisów dot. Bankowego Funduszu Gwarancyjnego względem banków hipotecznych. Projektowana regulacja wyłącza wskazane banki z obowiązku ponoszenia obciążeń finansowych i administracyjnych wynikających z uczestniczenia w obowiązkowym systemie gwarantowania depozytów. Krok ten jest uzasadniany tym, iż banki hipoteczne najczęściej nie prowadzą działalności depozytowej, tym samym zdaniem wnioskodawcy w sytuacji upadłości takiego banku, nie wystąpi konieczność wypłaty środków gwarantowanych. Ponadto, zmianie ulec ma treść art. 5 ust 2 pkt 3 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym i z chwilą wejścia nowelizacji do obiegu prawnego, do zadań Funduszu w zakresie restrukturyzacji kas, w których powstało niebezpieczeństwo niewypłacalności, należeć ma m.in.: ,,udzielanie wsparcia finansowego na rzecz działalności kasy w przypadku jej przejęcia, przejęcia jej wybranych praw majątkowych lub wybranych zobowiązań lub w przypadku nabycia przedsiębiorstwa tej kasy w likwidacji, jego zorganizowanej części lub wybranych praw majątkowych podmiotowi przejmującemu lub nabywcy.”
W zakresie Banków Spółdzielczych zmiany dotyczyć mają m.in. art. 17 ust 2 pkt 1 ustawy o BFG. Przypomnieć należy, że ust 1 wspomnianego art. 17 stanowi, że: ,, W przypadku banku lub oddziału banku zagranicznego objętych obowiązkowym systemem gwarantowania depozytów środkami objętymi ochroną gwarancyjną są:
- środki pieniężne zgromadzone przez deponenta na rachunkach bankowych, w przypadku których deponent jest stroną umowy rachunku bankowego, niezależnie od wadliwości prawnej tej umowy, a także jej nieważności, oraz w przypadkach, o których mowa w art. 26 ust. 2 i 3;
- inne należności deponenta wynikające z czynności bankowych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1, 2 i 6 ustawy – Prawo bankowe;
- kwoty, o których mowa w art. 55 ust. 1 pkt 1 I art. 56 ust. 1 ustawy – Prawo bankowe, z zastrzeżeniem art. 52, o ile stały się wymagalne przed dniem spełnienia warunku gwarancji;
- należności deponenta wynikające z bankowych papierów wartościowych, potwierdzone dokumentami imiennymi wystawionymi przez emitenta lub imiennymi świadectwami depozytowymi, o których mowa w art.9 ust.1 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, o ile zostały wyemitowane przed dniem 2 lipca
2014 r.”
Ust. 2 pkt 1 art. 17 po nowelizacji ma otrzymać brzmienie: ,,Ochrona gwarancyjna, o której mowa w ust. 1, nie obejmuje:
1. środków wpłaconych do banku spółdzielczego tytułem udziałów, wpisowego i wkładów członkowskich;”.
Zmianie ulegnie również art. 110 ust. 4 ustawy o BFG w zakresie prowadzenia przymusowej restrukturyzacji w stosunku do Banków Spółdzielczych. Nowelizacja wyłączy przepisy dotyczące uzyskiwania członkostwa przez złożenie deklaracji albo poprzez podpisanie statutu.
Również BS-ów dotyczyć będzie projektowany pkt 6 art. 121 stanowiący że: ,,prowadzonej [przymusowej restrukturyzacji – przyp. aut.] wobec podmiotów w restrukturyzacji będących bankami zrzeszającymi nie stosuje się:
- a) przepisów art. 2 pkt 2 i art. 16 ust. 1 ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, w zakresie dotyczącym odpowiednio tworzenia banku zrzeszającego przez banki spółdzielcze oraz obowiązku posiadania lub nabycia przez zrzeszone banki spółdzielcze co najmniej jednej akcji banku zrzeszającego,
- b) przepisów art. 21 ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych. W uzasadnieniu do projektu wnioskodawca wskazał expressis verbis, że: ,,Zgodnie z art. 70 ust. 1 pkt 2 oraz art. 203 i art. 209 ust. 3 ustawy o BFG, Fundusz, w ramach przymusowej restrukturyzacji, może dokonać umorzenia instrumentów kapitałowych podmiotu w restrukturyzacji. W przypadku umorzenia akcji banku zrzeszającego może więc zaistnieć sytuacja, gdy na skutek tego umorzenia żaden z banków spółdzielczych – dotychczasowych akcjonariuszy banku zrzeszającego, nie będzie już dłużej jego akcjonariuszem (nie będzie spełniany wymóg, o którym mowa w art. 16 ust. 1 ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, aby banki spółdzielcze zrzeszone z bankiem zrzeszającym w restrukturyzacji nabyły lub posiadały co najmniej jedną akcję banku zrzeszającego). Ponadto gdy w przymusowej restrukturyzacji na Fundusz przechodzą wszelkie uprawnienia organów podmiotu w restrukturyzacji, w tym walnego zgromadzenia akcjonariuszy (art. 113 ust. 1 pkt 1 ustawy o BFG), funkcja regulacji art. 2 pkt 2 ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających w zakresie dotyczącym tworzenia banku zrzeszającego przez banki spółdzielcze przestanie mieć znaczenie. Żaden akcjonariusz banku zrzeszającego w restrukturyzacji nie będzie bowiem mógł wykonywać prawa głosu ze swoich akcji. W konsekwencji nie będzie celowe egzekwowanie od banków spółdzielczych, których nadal łączyć będzie z bankiem zrzeszającym umowa zrzeszenia, obowiązku posiadania lub nabycia akcji banku zrzeszającego”.
Swoistą ciekawostkę stanowi fakt, że z chwilą rozpoczęcia restrukturyzacji banku zrzeszającego ma nie być stosowany art. 21 ustawy z dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających, tym samym Rada Zrzeszenia przestaje pełnić powierzoną jej funkcję opiniodawczo-doradczą.
Rozwiązania zawarte w omawianym projekcie, wiązać się będą z koniecznością wprowadzenia zmian w ośmiu innych ustawach, tj. w: ustawie z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne, ustawie z dnia 5 listopada 2009 r. o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, ustawie z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe, ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe, ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawie z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawie z dnia 2 kwietnia 2004 r. o niektórych zabezpieczeniach finansowych, ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych.
