Obowiązująca obecnie Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych zostanie w najbliższym czasie poddana nowelizacji, której potrzeba wynika z konieczności wdrożenia do prawa krajowego treści Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2162 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie emisji obligacji zabezpieczonych i nadzoru publicznego nad obligacjami zabezpieczonymi oraz zmieniającej dyrektywę 2009/65/WE i 2014/59/UE.
W związku z powyższym Minister Finansów skierował do kolejnego etapu prac legislacyjnych projekt Ustawy o zmianie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych oraz niektórych innych ustaw, który umożliwić ma implementację wspomnianej dyrektywy. Dodać należy, że ten akt prawny w swej treści uwzględnia zalecenia Europejskiego Urzędu Nadzoru Bankowego w zakresie tzw. obligacji zabezpieczonych. W poszczególnych krajach Unii Europejskiej przepisy regulujące sferę obligacji zabezpieczonych regulowane są w różny sposób, stąd też Parlament Europejski i Rada podjęła działania na rzecz harmonizacji przepisów państw członkowskich.
Przypomnieć warto, że w treści Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/2162 z dnia 27 listopada 2019 r. w sprawie emisji obligacji zabezpieczonych i nadzoru publicznego nad obligacjami zabezpieczonymi oraz zmieniającej dyrektywę 2009/65/WE i 2014/59/UE unijny ustawodawca wprowadził definicję obligacji zabezpieczonej i wskazał jej cechy charakterystyczne, jednocześnie ustanawiając wymogi dotyczące minimalnego nadzabezpieczenia. Zgodnie z treścią art. 3 pkt 1 wspomnianej dyrektywy za tzw. obligację zabezpieczoną rozumie się: zobowiązanie dłużne wyemitowane przez instytucję kredytową zgodnie z przepisami prawa krajowego transponującymi obowiązkowe wymogi niniejszej dyrektywy i zabezpieczone aktywami stanowiącymi zabezpieczenie, względem których inwestorom nabywającym obligacje zabezpieczone bezpośrednio przysługuje roszczenie jako wierzycielom uprzywilejowanym. Wnioskodawca wskazuje w Ocenie skutków regulacji, że: ,,W warunkach polskich odpowiednikiem obligacji zabezpieczonych (covered bonds)
w rozumieniu dyrektywy 2019/2162 są listy zastawne emitowane przez wyspecjalizowane banki hipoteczne, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 415). List zastawny spełnia bowiem zasadnicze cechy obligacji zabezpieczonej, zdefiniowanej w art. 3 pkt 1 dyrektywy 2019/2162, jako zobowiązanie dłużne wyemitowane przez instytucję kredytową zgodnie z wymogami dyrektywy i zabezpieczone aktywami stanowiącymi zabezpieczenie, względem których inwestorom nabywającym obligacje zabezpieczone bezpośrednio przysługuje roszczenie jako wierzycielom uprzywilejowanym".
W projekcie ustawy skierowanym przez Ministra Finansów do konsultacji społecznych i uzgodnień międzyresortowych proponuje się między innymi ustanowienie definicji listu zastawnego, przez który rozumie się - dłużny papier wartościowy wyemitowany przez bank hipoteczny zgodnie z przepisami ustawy, który jest zabezpieczony aktywami stanowiącymi zabezpieczenie listów zastawnych, względem których posiadaczom listów zastawnych przysługuje bezpośrednio roszczenie zarówno do banku hipotecznego, jak i do osobnej masy upadłości, wyodrębnionej zgodnie z przepisami ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1228). Ponadto, w projekcie planuje się ustanowić wymogi informacyjne odnośnie programów emisji listów zastawnych dla ułatwienia przyszłym inwestorom badania profilu ryzyka danego programu. Dodatkowo, w projekcie planuje się ustanowić szczególne obowiązki sprawozdawcze dla banków hipotecznych wobec Komisji Nadzoru Finansowego. Ustanawia się warunki uzyskania zezwolenia na program emisji hipotecznych lub publicznych listów zastawnych przez emitenta. W ślad za terminologią ustanowioną Dyrektywą 2019/2162 w projekcie odniesiono się do zasady stosowania przez banki krajowe oznaczeń „europejska obligacja zabezpieczona” i „europejska obligacja zabezpieczona (premium)”. Minister Finansów projektuje również wyznaczenie warunków pozwalających zakwalifikować instrumenty pochodne do puli aktywów stanowiących zabezpieczenie listów zastawnych.
Na banki hipoteczne, zgodnie z treścią art. 1 ust. 19 projektu planuje się nałożyć obowiązek przekazywania KNF bieżących i okresowych informacji dotyczących m.in. aktywów stanowiących zabezpieczenie listów zastawnych, puli aktywów stanowiących zabezpieczenie, aktywów podstawowych oraz aktywów zastępczych; instrumentów pochodnych uwzględnionych w puli aktywów stanowiących zabezpieczenie; czynności ograniczających ryzyko walutowe i ryzyko stopy procentowej czy też m.in. informacji dotyczących spełniania przez bank hipoteczny wymogów płynnościowych.
Poza Ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych, planuje się poddać nowelizacji również Ustawę z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1228), Ustawę z dnia 14 marca 2003 r. o Banku Gospodarstwa Krajowego (Dz. U. z 2020 r. poz. 1198) oraz Ustawę z dnia 21 lipca 2006 r. o nadzorze nad rynkiem finansowym (Dz. U. z 2020 r. poz. 2059). Planuje się, że ustawa wejdzie w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.
