Trwająca od marca tego roku pandemia koronawirusa COVID-19 i szczególny charakter wyzwań jej towarzyszących – zwłaszcza w sferze gospodarki i bezpieczeństwa państwa, generuje w opinii Rady Ministrów konieczność opracowania i uchwalenia nowej Ustawy o rezerwach strategicznych. Zdaniem wnioskodawcy, tj. rządu reprezentowanego przez Kancelarię Prezesa Rady Ministrów, obowiązująca obecnie Ustawa z dnia 29 października 2010 r. o rezerwach strategicznych (Dz.U. 2010 nr 229 poz. 1496) w niedostatecznym stopniu oraz w sposób zbyt ogólny gwarantuje i określa ,,możliwości szybkiego i sprawnego reagowania w obszarze rezerw strategicznych wobec dynamicznego rozwoju sytuacji kryzysowych, zarówno wewnątrz kraju jak i poza jego granicami”.
W szczególności dotychczasowe przepisy nie gwarantują w wystarczającym stopniu właściwego poziomu zabezpieczenia struktur państwowych m.in. w zakresie szeroko rozumianych środków medycznych. Projektowane zmiany dotyczą m.in. tworzenia i utrzymywania rezerw strategicznych w ramach Rządowego Programu Rezerw Strategicznych, zmianę zadań Agencji Rezerw Materiałowych (ARM) i ustanowienie tego organu odpowiedzialnym za tworzenie Rządowego Programu Rezerw Strategicznych. Obecnie, wspomniany projekt Ustawy o rezerwach strategicznych skierowany został jako pilny do Sejmu. W związku z faktem, że projekt uznany został jako pilny i jego procedowanie jest ściśle powiązane z panująca obecnie epidemią wirusa, wnioskodawca zrezygnował z przeprowadzania konsultacji publicznych. Pierwsze czytanie projektu odbędzie się na forum izby poselskiej, nie zaś komisji sejmowej.
Przypomnieć trzeba, że w ostatnim okresie, to już kolejny akt prawny rangi ustawowej dotyczący szeroko rozumianej sfery rezerw strategicznych państwa. Obecnie bowiem, trwają równoległe prace nad rządowym projektem Ustawy o zmianie ustawy o przygotowaniu i realizacji strategicznych inwestycji w sektorze naftowym.
Istotą nowej ustawy ma być w szczególności skrócenie procesów zarządczych związanych z tworzeniem i utrzymywaniem rezerw strategicznych, jak również z ich wymianą. Podkreśla się, że wadą obecnie funkcjonującego systemu rezerw strategicznych jest brak uczestnictwa w tworzeniu Rządowego Programu Rezerw Strategicznych takich podmiotów jak Agencja Rezerw Materiałowych, Rządowe Centrum Bezpieczeństwa oraz licznych służb, inspekcji, straży wykonujących zadania w sferze bezpieczeństwa i obronności państwa, zarządzania kryzysowego i ochrony infrastruktury krytycznej oraz bezpieczeństwa, porządku i zdrowia publicznego. Zdaniem Rady Ministrów poprawie i uproszczeniu musi ulec zarówno system dystrybucji rezerw strategicznych, vide Agencja Rezerw Materiałowych – odbiorca końcowy, jak i optymalizacja kosztów utrzymywania tych rezerw.
W celu osiągnięcia zadowalającego stanu utrzymywania rezerw strategicznych, sfera ta ma zostać poddana nadzorowi ze strony Prezesa Rady Ministrów. Wspomniane rozwiązanie stanowi zresztą naturalną konsekwencję wykonywania przez Prezesa Rady Ministrów zadań dotyczących koordynacji i kontroli prac członków Rady Ministrów, odpowiedzialnych za realizację zadań z poszczególnych działów administracji rządowej.
Jak wskazano wprost w ocenie skutków regulacji do omawianego projektu, nowa ustawa ma umożliwić między innymi:
- ulepszenie procesu tworzenia rezerw strategicznych w ramach Rządowego Programu Rezerw Strategicznych, a także ich przechowywania, tak aby lepiej odpowiadały potrzebom bezpieczeństwa państwa;
- utrzymywanie rezerw w oparciu o nowe rodzajów umów o pozostawaniu w gotowości do świadczenia usług zawieranych przez Agencję z określonymi podmiotami w przedmiocie utrzymywania zdolności produkcyjnych lub umów o pozostawaniu w gotowości do świadczenia określonych usług na potrzeby rezerw strategicznych – zapewniając tym samym większą dostępność rezerw i ograniczając problemy z zakłóceniami w łańcuchach dostaw
w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowej;
- udostępnianie specjalistycznego sprzętu medycznego oraz technicznego;
- udostępnianie rezerw strategicznych na potrzeby szefa MON, ministra właściwego do spraw wewnętrznych, Ministra Sprawiedliwości oraz Szefa ABW;
- tworzenie rezerw strategicznych poza rządowym Programem Rezerw, bezpośrednio przez Prezesa Rady Ministrów;
- usprawnienie sposobów likwidacji rezerw strategicznych, między innymi poprzez dodanie możliwości sprzedaży likwidowanych rezerw w drodze aukcji;
- zwiększenie zakresu zadań Agencji Rezerw Materiałowych, w szczególności poprzez zwiększenie zdolności logistycznych Agencji w wykonywaniu powierzonych zadań, jak również możliwość wykonywania zadań powierzonych ARM przez Prezesa Rady Ministrów.
Planuje się, że ustawa wejdzie w życie w pierwszych miesiącach 2021 roku.
