W drugim tygodniu czerwca br. Minister Sprawiedliwości zainicjował prace związane z Ustawą o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Z tego też powodu, stosowny projekt ustawy skierowany został do uzgodnień międzyresortowych oraz w trybie konsultacji publicznych do licznych organizacji pozarządowych zarówno samorządu gospodarczego, vide: Krajowej Izby Gospodarczej, Konfederacji Lewiatan, Business Center Clubu, Związku Przedsiębiorstw Finansowych jak i samorządu zawodowego – Naczelnej Rady Adwokackiej, Krajowej Izby Radców Prawnych, Krajowej Rady Notarialnej, Krajowej Rady Komorniczej czy też Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Asystentów Sędziów. Czas zgłaszania uwag do projektu ustawy określony został na czternaście dni od daty otrzymania pisma, tym samym w połowie miesiąca projekt skierowany zostanie do dalszego procedowania.
Zasadniczym celem nowelizacji Ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych
i hipotece (Dz.U. z 2017 r. poz. 1007) jest umożliwienie Szefowi Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych oraz Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego rolników wystąpienia o zgodę Ministra Sprawiedliwości o możliwość nieograniczonego wyszukiwania ksiąg wieczystych w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych. Przypomnieć należy, że zgodnie z obecnym brzmieniem art. 364 Ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece: Jeżeli jest to niezbędne do realizacji zadań ustawowych, o zgodę do Ministra Sprawiedliwości na wielokrotne, nieograniczone w czasie wyszukiwanie ksiąg wieczystych w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych mogą wystąpić: sądy, prokuratura, minister właściwy do spraw wewnętrznych, organy celne, administracyjne organy egzekucyjne, organy podatkowe, komornicy sądowi, Inspektor Nadzoru Wewnętrznego, Policja, Najwyższa Izba Kontroli, Straż Graniczna, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Centralne Biuro Antykorupcyjne, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Służba Wywiadu Wojskowego, Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Prokuratoria Generalna Rzeczypospolitej Polskiej, notariusze, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, Generalny Inspektor Informacji Finansowej, Żandarmeria Wojskowa, Komisja do spraw reprywatyzacji nieruchomości warszawskich, organy Krajowej Administracji Skarbowej, Krajowy Zasób Nieruchomości.
Jak wskazuje Minister Sprawiedliwości - wnioskodawca projektu, który umożliwić ma dokonanie nowelizacji ustawy z 1982 r., konieczność rozszerzenia wspomnianej listy podmiotów zasygnalizował Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji w czerwcu 2017 r., wnioskując o dołączenie Szefa Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych do grupy podmiotów uprawnionych do ubiegania się o zgodę Ministra Sprawiedliwości na wielokrotne, nieograniczone w czasie wyszukiwanie ksiąg wieczystych w centralnej bazie danych ksiąg wieczystych. Z kolei w przypadku Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, wniosek taki złożył do Ministra Sprawiedliwości Departament Informatyzacji i Rejestrów Sądowych w lipcu 2017 r.
W przypadku Szefa Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych, uzasadnieniem dopuszczenia do nieograniczonego w czasie korzystania z centralnej bazy danych ksiąg wieczystych są zadania tego organu stypizowane w Ustawie z dnia 6 lipca 2001 r. o gromadzeniu, przetwarzaniu i przekazywaniu informacji kryminalnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 44). Nadmienić należy, że Szefem Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych jest Komendant Główny Policji, do którego licznych zadań należy m.in. przekazywanie informacji kryminalnych na rzecz podmiotów uprawnionych. Przykładowo, w roku 2018 Szef Krajowego Centrum Informacji Kryminalnych występował do Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych w 21 267 przypadkach.
Z kolei Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego ma zyskać wspomnianą w projekcie Ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece kompetencję w oparciu o zadania wykonywane przez KRUS. Zostały one zawarte w art. 26 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2017 r. poz. 1778) dotyczącym ustanowienia hipoteki przymusowej na wszystkich nieruchomościach dłużnika. W uzasadnieniu do ustawy wskazano, że: ,, Realizowane przez KRUS zadania wymagają uzyskania informacji z Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych w zakresie obsługi ubezpieczonych w sprawach dotyczących obejmowania ubezpieczeniem i opłacania składek na to ubezpieczenie oraz dochodzenia należności z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenie. Jedną z form dochodzenia należności jest dokonywanie zabezpieczenia należności z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne rolników oraz na ubezpieczenie zdrowotne (stanowiących należność Skarbu Państwa), poprzez wpis hipoteki przymusowej w księdze wieczystej nieruchomości dłużnika. KRUS musi uzyskiwać dane w celu aktualizacji stanu prawnego nieruchomości i uzupełniać dokumentację”. W ciągu roku KRUS kieruje do Centralnej Informacji Ksiąg Wieczystych około 2700 wniosków o udzielenie informacji dotyczących numerów ksiąg wieczystych.
Przyznanie Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego możliwości nieograniczonego wyszukiwania ksiąg wieczystych umożliwić ma optymalizację procesu załatwiania spraw przez KRUS, przyśpieszy i ułatwi procedurę postępowań, umożliwi zmniejszenie kosztów ponoszonych przez Kasę, zwiększy stopień zabezpieczenia zobowiązań KRUS przed ich przedawnieniem, w końcu zaś – pozwoli na szybsze pozyskiwanie niezbędnych informacji do prowadzonych spraw. Minister Sprawiedliwości szacuje koszty ponoszone przez Kasę Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego związane z uzyskaniem dostępu do Centralnej Bazy Danych Ksiąg Wieczystych na około 800 000 PLN rocznie.
Zgodnie z projektem ustawa ma wejść w życie 14 dni od dnia ogłoszenia.