W dniu 24 marca br. weszła w życie nowelizacja Ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe. Uchwalenie wspomnianego aktu nowelizującego – Ustawy z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2019 poz. 1802) związane jest z poważnym wzrostem liczby zgłoszonych wniosków o ogłoszenie upadłości konsumenckiej jak i prowadzonych postępowań upadłościowych. Ta prawidłowość była związana z wejściem w życie nowelizacji ustawy - Prawo upadłościowe i naprawcze w grudniu 2014 r. Przypomnieć należy, że regulacje tam zawarte istotnie zmieniły sytuację prawną niewypłacalnych osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Od 1 stycznia 2016 r. wraz z wejściem w życie ustawy z dnia 15 maja 2015 roku - Prawo restrukturyzacyjne, Dz. U. z 2016 r. poz. 1574) postępowanie upadłościowe prowadzone jest również wobec byłych przedsiębiorców w okresie roku od wykreślenia z właściwego rejestru lub zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej.
Wskazać należy, że w 2014 roku, w oparciu o poprzedni stan prawny do wydziałów gospodarczych sądów rejonowych wpłynęło trzysta spraw z zakresu upadłości konsumenckich, co do których ogłoszono upadłość trzydziestu dwóch sprawach. W 2015 r. w świetle nowych przepisów odnotowano wpływ 5 616 spraw, upadłość konsumencką ogłoszono w 2 153 sprawach. Z kolei w 2018 r. do sądów wpłynęło już 12 719 (!) spraw, ogłoszono zaś 6 552 upadłości konsumenckich. Ewidentnym jest więc radykalne zwiększenie liczby spraw obciążających sądy. Minister Sprawiedliwości, będący wnioskodawcą projektu powołując się dane Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości, zwrócił uwagę, że obowiązujący dotychczas stan prawny generuje poważne utrudnienia.
Zwłaszcza w zakresie:
- obciążenia sądów upadłościowych znaczną liczbą spraw upadłościowych, co z kolei generuje problemy organizacyjne;
- występowania sytuacji ponoszenia kosztów postępowania upadłościowego przez syndyków;
- sądy upadłościowe zajmujące się formalnie upadłością konsumencką, ponoszą obciążenia związane z koniecznością badania wykonania przez byłych przedsiębiorców obowiązków wynikających z prawa upadłościowego;
- ,,częstych przypadków długiego trwania postępowania po ogłoszeniu upadłości związanych m.in. z trudnościami z ustalaniem listy wierzytelności, problemami z likwidacją masy upadłości, przypadkami niewystarczającej współpracy innych podmiotów z organami postępowania upadłościowego”.
Stąd też Ustawa z dnia 30 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy - Prawo upadłościowe oraz niektórych innych ustaw wprowadza tak istotne rozwiązania jak m.in.: ustanowienie możliwości ogłoszenia upadłości osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej w procedurze uproszczonej bez konieczności wyznaczenia sędziego – komisarza. W zamierzeniu ustawodawcy znacząco pozwala to odciążyć administrację sądową z problemów związanych z obsługą najprostszych spraw upadłości konsumenckiej. Ustawa ustanowiła możliwość zawierania przez dłużników układów z wierzycielami, z ograniczonym wszakże do minimum udziałem sądu. Zawieranie układu odbywa się pod kierunkiem licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, który czuwa nad wykonaniem zawartego porozumienia. Przyśpieszenie procedury upadłościowej jest osiągnięte przez rezygnację z konieczności badania przez sąd - na etapie ogłaszania upadłości, winy po stronie dłużnika w doprowadzeniu lub pogłębieniu stanu niewypłacalności.
Od dnia 24 marca zgłoszenie wierzytelności jest już składane bezpośrednio doradcy restrukturyzacyjnemu pełniącemu funkcję syndyka, nie zaś jak wcześniej dokonywane za pośrednictwem sądu.
Dodać należy, że dłużnicy nie będący przedsiębiorcami, uzyskują możliwość zaproponowania szybkiej sprzedaży całego podlegającego egzekucji majątku w trybie tzw. przygotowanej likwidacji dzięki czemu, jak wskazywał wcześniej Minister Sprawiedliwości, wzrośnie elastyczność dostępnych dla dłużnika opcji szybkiego wyjścia ze stanu niewypłacalności.
Kończąc, wskazać należy, że o znaczeniu wchodzącej w życie ustawy świadczą dane dotyczące podmiotów, na które wpływa. Według danych Biura Informacji Kredytowej S.A. na które powoływał się wnioskodawca, tj. Minister Sprawiedliwości, w Polsce było według danych na listopad 2018 r. 2,76 mln dłużników. Liczba ta dotyczy osób, które mają zaległości w spłacie zobowiązań.
