Samorządność lokalna jest wielkim osiągnięciem demokratycznej transformacji Polski. W ciągi trzech dekad samorząd terytorialny zdobył uznanie i zaufanie Polek i Polaków.
Siła polskiego samorządu i ustrojowe gwarancje samorządności dostrzegane są w międzynarodowych badaniach. Ten sukces to efekt połączenia wielu czynników i historycznych rozstrzygnięć takich jak:
- program Samorządna Rzeczpospolita I Zjazdu NSZZ Solidarność z 1981 roku, kiedy to nakreślono szeroki horyzont samorządności jako podstawę dla idealnego przyszłego ustroju Rzeczypospolitej;
- transformacja ustrojowa;
- reforma wprowadzająca w 1990 roku samorządne, dysponujące osobowością prawną gminy;
- Konstytucja z 1997 roku, potwierdzająca fundamentalną rolę samorządu w ustroju terytorialnym kraju oraz demokratycznej organizacji życia mieszkanek i mieszkańców polskich wspólnot lokalnych;
- reforma samorządowa z 1998 roku o samorządzie na poziomie powiatu i województw;
- wprowadzenie w 2002 roku prezydentów, burmistrzów i wójtów z wyborów bezpośrednich;
- wreszcie integracja z Unią Europejską w 2004 roku.
To tylko najważniejsze zbiorowe decyzje, jakie podejmowaliśmy w ostatnich dekadach. Pokazują one, że w tym czasie wola polityczna koncentrowała się wokół kilku strategicznych przesłanek, z których bardzo ważną było upodmiotowienie lokalnych społeczności. Ta podmiotowość decyduje nie tylko o sprawności działania polskich metropolii, miast i gmin, ale także jest źródłem siły całego państwa. Dostrzegana w gremiach międzynarodowych skuteczność absorpcji środków unijnych w głównej mierze stanowi efekt tego, że w Polsce największy wysiłek w zakresie inwestycji publicznych podejmują właśnie samorządy. To one wybudowały i budują lokalne sieci wodociągowe, drogi, domy kultury, filharmonie, szkoły i biblioteki, oczyszczalnie i systemy energetyczne, obiekty sportowe oraz infrastrukturę czasu wolnego – to wszystko, co powoduje, że ponad 90% Polek i Polaków jest zadowolonych ze swoich miejscowości i dostrzega, jak zmieniają się na lepsze.
Dziś to jednostki samorządu są odpowiedzialne za dostarczanie większości usług publicznych i to ich sprawność decyduje o jakości życia w Polsce. Jednocześnie to właśnie na poziomie miast i gmin podejmowane są przez mieszkańców inicjatywy społeczne, przedsięwzięcia kulturalne i sportowe; to tu kwitnie aktywność gospodarcza setek tysięcy małych i średnich przedsiębiorstw będących podstawą polskiej gospodarki.
Choć słusznie chwalimy skutki samorządowej i społecznej rewolucji w Polsce po 1989 roku, to nie możemy być ślepi na deficyty i liczne niedoskonałości. Mają one różne źródła... .
Dlatego w społeczeństwach realnych, nawet najlepiej zorganizowanych, dochodzi do zjawiska braku uznania i wynikających stąd różnych form wykluczenia i nierówności w dostępie do zasobów.
Nierówności te mogą być pożywką dla politycznej mobilizacji czasem karmionej resentymentem, lecz często uzasadnionym gniewem. Dziś mierzymy się w Polsce z polityczną mobilizacją, której stawką nie jest korekta wypracowanego ładu, lecz jego zakwestionowanie i w konsekwencji odrzucenie dziedzictwa demokratycznej Samorządnej Rzeczypospolitej.
To się nie udaje, bo nie może się udać przy zachowaniu tendencji centralizacyjnych w zarządzaniu państwem. Nawet najsprawniejsza administracja rządowa nie udźwignęłaby tych wszystkich zadań i oczekiwań. Od władzy centralnej oczekujemy innej, nie mniej ważnej roli.
Pierwsze wybory samorządowe - 27 maja 1990 r.
Obchody będą trwały od 27 maja do 4 czerwca br., główne uroczystości odbędą się w Warszawie.
Źródło: www.batory.org.pl
