W dniu 27 grudnia 2019 r. Prezydent Rzeczypospolitej podpisał Ustawę z dnia 12 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej.
Tym samym od 1 lutego 2020 r. wejdzie w życie nowelizacja ustawy ubezpieczeniowej z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2019 r. poz. 300, z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 16 listopada 2016 r. o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. 2016 r. poz. 768, 730, 1520, 1556 i 2200).
Zasadniczym celem wydania nowej ustawy jest spełnienie podnoszonego od dawna przez mikroprzedsiębiorców argumentu, iż wysokość składek na ubezpieczenia społeczne jest nieadekwatna do posiadanych przez nich możliwości finansowych. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy nowelizującej: ,, Obowiązująca obecnie reguła ogólna, czyli stała podstawa wymiaru składek, niezależna od wysokości przychodów, niezależnie od swojej funkcji dla systemu ubezpieczeń społecznych, może mieć również negatywny wpływ na przeżywalność prowadzonego biznesu. To właśnie w momencie pojawienia się obowiązku opłacania pełnej wysokości składek (tj. po wyczerpaniu możliwości płacenia składek preferencyjnych), wielu przedsiębiorców decyduje się na zakończenie działalności gospodarczej.”
Pierwszym działaniem legislacyjnym podjętym przez Radę Ministrów w celu uzależnienia wysokości składki na ubezpieczenia społeczne od wysokości przychodu uzyskiwanego przez najmniejszych przedsiębiorców, tj. takich, których roczna wysokość przychodu za rok ubiegły nie przekroczyła 30-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę było uchwalenie Ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne osób fizycznych wykonujących działalność gospodarczą na mniejszą skalę (Dz. U. poz. 1577 i 2244). Wspomniane rozwiązanie zwykło się określać jako tzw. „Mały ZUS”.
Omawiana Ustawa o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej, ma za zadanie zarówno poprawić kondycję finansową polskich mikroprzedsiębiorców, jak i zwiększyć współczynnik ich przeżywalności. Cele te mają zostać osiągnięte poprzez ograniczenie obciążeń mikroprzedsiębiorców z tytułu opłacanych składek na ubezpieczenia społeczne i powiązanie wysokości składek z dochodem. Rozwiązania, które mają zostać implementowane nową kierowane są do przedsiębiorcy, których przychód w roku ubiegłym nie przekroczył wysokości 120 tys. zł.
Wysokość podstawy wymiaru składek przedsiębiorców będzie od 1 lutego 2020 r. uzależniona od połowy przeciętnego miesięcznego dochodu uzyskiwanego z prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, uzyskanego przez przedsiębiorcę w minionym roku, skorygowanego o liczbę dni prowadzenia działalności. W świetle przepisów ustawy nowelizującej, wspomniany powyżej dochód traktowany będzie tak, jak w rozumieniu Ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1387, z późn. zm.), - tj. z wyłączeniem obowiązku uwzględnienia w dochodzie składek przeznaczonych na ubezpieczenia społeczne opłaconych zarówno na przedsiębiorcę jak i osoby z nim współpracujące, jeżeli zostały uwzględnione w tzw. kosztach uzyskania przychodu. Na etapie prac legislacyjnych wnioskodawca zaznaczał, że wysokość podstawy wymiaru składek nie będzie mogła przekroczyć 60% prognozowanego wynagrodzenia ogłoszonego na dany rok kalendarzowy i nie będzie niższą niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku.
Zaznaczyć należy, że za dochód osób które rozliczać się będą w postaci ryczałtu od tzw. przychodów ewidencjonowanych, uważany będzie roczny przychód uzyskiwany z pozarolniczej działalności gospodarczej, pomnożony przez współczynnik w wysokości 0,5.
Dodać trzeba, że wobec osób które będą się rozliczać się w formie karty podatkowej i nie wykorzystujących zwolnienia z VAT-u, za przychód przyjmować się będzie, podobnie jak w dotychczasowym tzw. Małym ZUS, wartość sprzedaży, stypizowaną w art. 2 pkt 22 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług. Dochodem wspomnianych osób uznawany będzie roczny przychód pomnożony przez współczynnik 0,5. Istotnym jest, że przedsiębiorcy rozliczający się tą metodą zwolnieni są zarówno z obowiązku prowadzenia ksiąg podatkowych jak i składania zeznań podatkowych PIT. W ich przypadku należna wysokość podatku ustalana jest w drodze indywidualnej decyzji naczelnika urzędu skarbowego.
Według wnioskodawcy, do najistotniejszych ograniczeń uniemożliwiających skorzystanie z uchwalonej ulgi należeć będą, tak jak w dotychczas obowiązującym tzw. ,,Małym ZUS”:
,,· rozliczanie zryczałtowanego podatku dochodowego w formie karty podatkowej i jednoczesne korzystanie ze zwolnienia z VAT3;
- możliwość skorzystania z preferencyjnych składek (tj. możliwość skorzystania z opłacania składek od 30% minimalnego wynagrodzenia w ciągu 24 miesięcy prowadzenia działalności);
- prowadzenie działalności gospodarczej w poprzednim roku kalendarzowym przez mniej niż 60 dni;
- ubezpieczenie społeczne również z innych tytułów niż prowadzenie działalności gospodarczej;
- wykonywanie pozarolniczej działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy;
- osiągnięcie przychodu za ubiegły rok powyżej 120 tys. zł”.
Wspomnieć należy, że nowelizacja w zakresie Ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej koncentruje się na zakresie danych, jakie Szef Krajowej Administracji Skarbowej jest zobowiązany przekazywać Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Szef Krajowej Administracji Skarbowej ma obowiązek przekazywania ZUS informacji na temat kwoty rocznego przychodu i rocznego dochodu uzyskiwanego z działalności gospodarczej. Będzie ponadto odpowiedzialny, za przesyłanie informacji dotyczących zmiany formy opodatkowania.
