W dniu 6 czerwca br. odbyło się posiedzenie komisji prawniczej Rządowego Centrum Legislacji, w celu rozpatrzenia rządowego Projektu Ustawy o zmianie ustawy o organizacji niektórych rynków rolnych oraz ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, zgłoszonego do prac legislacyjnych przez Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
Zauważyć należy, że projekt ustawy nowelizującej dwa wymienione akty prawne, zgodnie z wnioskiem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, procedowany jest w trybie odrębnym. Oznacza to, że intencją wnioskodawcy jest maksymalne przyśpieszenie procesu legislacyjnego, tym samym zaś pominięto etapy uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji publicznych. Nie oznacza to wszakże, że nie miały one miejsca. Konsultacje publiczne toczyły się od sierpnia 2018 roku, z udziałem utworzonej w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi grupy roboczej ds. wypracowania przykładowej umowy kontraktacyjnej na dostarczanie produktów rolnych w sektorze owoców i warzyw oraz mechanizmu dochodzenia do ceny. W pracach nad nowelizacją przepisów dotyczących producentów rolnych udział wzięli zarówno przedstawiciele organizacji skupiających elementy łańcucha dostaw sektorów warzyw i owoców, Instytutu Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej jak i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Intencją wnioskodawcy jest wejście ustawy w życie przed tegorocznym zbiorem owoców miękkich.
Zasadniczym celem projektu Ustawy o zmianie ustawy o organizacji niektórych rynków rolnych oraz ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi, jest dokonanie zmian w przepisach Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o organizacji niektórych rynków rolnych. Intencją wnioskodawcy jest doprecyzowanie przepisów regulujących obowiązek zawierania pisemnych umów dotyczących kontraktacji produktów rolnych w ramach dostaw żywności. Ponadto, projekt zawiera regulacje odnoszące się do Ustawy z dnia 15 grudnia 2016 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi. Ich celem jest rozszerzenie zakresu nieuczciwego wykorzystania przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi. Jak wskazano w uzasadnieniu do omawianego projektu, jego istotą jest wzmocnienie pozycji producenta rolnego w łańcuchu żywnościowym.
Wśród proponowanych rozwiązań mających za zadanie doprecyzowanie przepisów Ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o organizacji niektórych rynków rolnych w zakresie istniejącego obowiązku zawierania umów dotyczących dostarczania produktów rolnych, w formie pisemnej, Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi proponuje, by na wybranych rynkach ogniwa pośredniczące w dystrybucji surowców rolnych objęto obowiązkiem zawierania umów oraz ustanowieniu praktyki określającej nabywanie produktów rolnych poniżej ich ceny referencyjnej jako nieuczciwego wykorzystania przewagi kontraktowej przy obrocie produktami rolnymi. Podkreślić należy, że nabywanie produktów rolnych poniżej cen referencyjnych podlegać będzie karaniu. Wyjątkiem będzie sytuacja w której dostawca wyrazi wolę zbycia towaru po cenie niższej aniżeli ustanowiona cena referencyjna.
Zauważyć należy, że art. 2 Ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi obecnie wyłącza stosowanie tego aktu prawnego odnośnie dostaw bezpośrednich, związanych z dostawami produktów pochodzenia roślinnego. W omawianym projekcie ustawy proponuje się dokonanie rozszerzenia zakresu wyłączeń o sprzedaż bezpośrednią ( w rozumieniu Ustawy z dnia 16 grudnia 2005 r. o produktach pochodzenia zwierzęcego) oraz rolniczy handel detaliczny (w rozumieniu Ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności
i żywienia) dokonywany pomiędzy nabywcami ww. produktów a ich dostawcami.
W projekcie Ustawy o zmianie ustawy o organizacji niektórych rynków rolnych oraz ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi proponuje, aby minister właściwy ds. rynków rolnych wydał rozporządzenie zawierające wykaz produktów rolnych, dla których ustala się ceny referencyjne. Kryterium decydującym o umieszczeniu danego produktu we wspomnianym wykazie będzie znaczenie ekonomiczne, które posiada dany produkt z punktu widzenia krajowej produkcji rolnej.
Podkreślić trzeba, że w sytuacji zakupu produktu rolnego po rażąco niższej cenie spowoduje to wszczęcie postępowania przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Celem tego działania jest umożliwienie skutecznego przeciwdziałania nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi lub spożywczymi.
Ustawa ma wejść w życie z upływem czternastu dni od dnia ogłoszenia.
